MATEMATİK HAYATTIR. HAYAT DA MATEMATİK -1

Uslanmaz bir matematik aşığı olarak, ilk tanıştığımdan beri "yahu şu matematiğin hayatla ne alakası var?" diyenlerden olmadım. Matematiğin içinde hayatı, hayatın içinde de hep matematiği (g)ördüm.

Bu (g)örüşlerimden birinde de sadeleştirmeye takıldım. Aslında belli belirsiz (g)özledim diyebilirim.

Sadeleştirme... Adı üstünde; karmaşıklığı azaltma yolu. Kolaylaştırmak da diyebiliriz aslında. Şöyleki; bir kaosu, problemi aşmak için sorunu/soruyu en basit bileşenlerine indirebildiğinde çözümü daha net görebilirsin. O sebepten bir soru(n) ile karşılaştığında, ilk bakman gereken yer; "onu sadeleştirebilir miyim, kabuklarından, özünü saklayan duvarlardan arındırabilir miyim?" kısmı olmalı.

İster kendinden kendine (ki aslında ilk yapılması gereken bu zannımca), isterse(n) de bir dostuna/değdiğine ve/veya karşılaştığın bir olaya sadeleştirme mantığı ile bakabilmeli insan.

Eşyalarını sadeleştirmeyle olur; ki frenkler buna minimalist akım diyor. Biz Öztürkçe kullanıp sadecilik diyelim. Ne kadar az eşya o kadar çok mutluluk. Tozunu almak, arasında kararsız kalmak, gereksiz anılarla meşguliyet vb. bu konunun sıkıntılı yerleri çünkü.

İnsanları(nı) sadeleştirmeyle olur. Neredeyse hepimizin zaman zaman bizi negatifliği ile boğan ve hayatımızı öyle ya da böyle dar eden insanları(mızı) en azından o dönemde hak ettiklere yere yani kaldırılmış/kapatılmış klasörlere kaldırdığımız/gönderdiğimiz gibi.

Duygularını sadeleştirmeyle olur. Aşırı duygusallık, en içe kapanığından (melankolik/depresif/içe kapalı vb.) en dışa vuruğuna(anksiyete/manik/agresif vb.) dengenin bozulduğunun işareti olduğundan, dengeyi bozan kısmın sadeleştirilmesi gerekir.

Düşünceleri sadeleştirmeyle olur. Gereksiz planların, endişeden başka hiç bir b*ka yaramayan çoğunun kişiye ait olmayıp kadın ya da erkek farketmeksizin mahalle baskısıyla gelen kriterlerin elenmesidir. Ne gününe, ne geleceğine faydalı olmayan (ders almalar hariç) olaylarla ilgili dahili/harici (ir)rasyonel ve/veya salt sezgisel yorumların sadeleştirilmesi gerekir.

Peki nasıl sadeleş(tir)eceğiz? Bağlamdan kopmadıysanız; matematiğin gerçekliğine inanıyorsanız, ipuçları (g)özünüzün önünde. Nasıl mı? Hadi gelin (g)özleyelim beraberce:

Bir kere kesinlikle kuralsız olmaz. Buna psikolojik dilde omurgasız olmaz da diyebiliriz bir tık.

Matematikteki sadeleştirme öz değeri değiştirmeyen pay ve payda arasında, ancak ve ancak çarpanlar üzerinde yapılacak bir işlemdir. Açmak gerekirse hayat dilinde; hem sizin pay aldığınız hem de size paydalanan bir değer düşünün bir çırpıda. İki tarafı da çarpıyor. İki taraf için de çarpıcı. Onun kriteri sizi boğmuş/çarpmış,  sizinki onu boğmuş/çarpmış. Özetle sadeleştirmeyi, sizi (ve hemdem şekilde onu) çarpan/çarpıcı olan üzerinden yapabilirsiniz. Hâla toplamada, biriktirmede, ders almada, anlam(landırm)ada olduğunuz bir şeyi sadeleştiremezsiniz/sadeleştirmemelisiniz. Tekrar matematiğe dönsek;

Mesela bu denklemde "c"yi sadeleştirebilirsiniz. Ya da silebilirsiniz. Çünkü her iki tarafta (pay ve paydada) da çarpandır. Her iki tarafı da çarpmıştır.

Ama burada "a"yı sadeleştiremezsiniz. Çünkü sadece bir tarafta çarpan durumundadır. Sadece bir tarafı çarpmış, diğer tarafa bir eklemedir. Değerine değer katar. Sadeleştiril(e)mez/silin(e)mez.

Ancak ve ancak burada sadeleştirebilirsiniz bir toplamı. Tam denklik/eşitlik olduğunda. İki tarafın da topladıkları/toplamları aynıysa sadeleşebilir. Kalan ise aslında en sade sonuçtur.

Sadeleştirme ile başlar her şey. Daha doğrusu matematikle başlar, matematikle devam eder. Çünkü matematik hayattır. Hayat da matematik. (G)özlerseniz (g)örürsünüz. 

(Bir sonraki matematik (=hayat) yazısı: Cauchy Dizisi/Serisi. Hayatı tam anlam(landırm)ak gibi olacak galiba 😊. Şimdiden heyecanlıyım. 😊)

Sevgiyle 19

(Görseller hiç de mükemmeliyetçi olmayan bir kaygı ile çizilmiş ve paylaşılmıştır)

✅ Bu içerik Kişisel Blog – Hayatı (G)özlemek tarafından hazırlanmıştır. Kullanmak ve/veya kopyalamak isterseniz serbestsiniz. Helaldir yani 😉👌